Dr. İbrahim KARAER
Bu yazımızda Uluborlu kazasında telgraf merkezinin açılmasıyla ilgili belgeleri değerlendireceğiz. Seraskeriye’den 1893 yılında Posta ve Telgraf Nezaretine yazılan bir yazıda; Uluborlu kazasında bir Redif Taburu teşkil edildiği; bu tabur haberleşmesinin temini için Uluborlu’da bir telgraf merkezinin kurulmasına ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir. Uluborlu’da açılması düşünülen telgraf merkezinin askeri haberleşmenin yanı sıra sivil haberleşme ve ticari işlemlerin yürütülmesine katkı sağlayacağı ifade edilmiştir. Çünkü Uluborlu kazasında muntazam yolların bulunmamasından dolayı özellikle kış mevsiminde haberleşme sağlanamamaktadır.
Uluborlu kazasında Telgraf Merkezinin açılmasıyla ilgili belgelere geçmeden önce telgrafın tarihi ve ilk defa 1834 yılında kurulan redif askeri teşkilatı hakkında kısaca bilgi verelim.
Telgraf, ilk kez 1792 yılında Fransa’da Claude Chappe tarafından icat edilmiş; Samuel Morse ilk elektro mıknatıslı telgrafı 1835 yılında gerçekleştirmiştir. Osmanlı Devleti sınırları içerisinde ilk telgraf hattı 1854 yılında İstanbul-Edirne arasında çekilmiştir. Uluborlu kasabasında telgraf merkezinin açılması için 1892 yılında teşebbüse geçildiği anlaşılıyor. Uluborlu halkının telgrafla tanışması, telgrafın icadından yaklaşık 100 yıl sonradır. Bu durum Osmanlı Devleti’nin teknolojik gelişmenin ne kadar gerisinde kaldığının bir göstergesidir.
Redif kelimesinin sözlük anlamı; “arkadan gelen, birinin ardından giden kimse” anlamındadır. Askerlikte; “muvazzaf ordunun yedeği, ihtiyati kuvvet” anlamında kullanılmıştır. Redif askeri teşkilatı 8 Temmuz 1834’te Redif Kanunnamesinin çıkarılmasıyla kurulmuştur. Kanunnameye göre her sancakta subaylarıyla birlikte 1400’er kişilik dört bölüklü taburlar kurulacak, nüfusu yeterli olmayanlar civardakilerle birleştirilecekti. Redif askeri adayları 23-32 yaşları arasında olacak ve kura ile gönüllülerden seçilecekti. Redif askerlerinin talimleri haftada birkaç gün kendi köylerinde, zaman zaman büyükçe nahiyelerde veya kazalarda icra edilecek, bunlar yılda iki defa büyük talime katılacaklardı. Bu askerlerin elbise, silah, çanta, matara, aylık ve tayinatları devletçe karşılanacaktı. Redif erlerine ayda 5 guruş, subaylara ise uygun miktarda maaş verilecekti. Bu ordunun en önemli özelliği subaylarının ve “efrad-ı redife” denilen erlerinin daimi statüde oluşuydu. Serasker Hüseyin Avni Paşa zamanında (1869) ordu; nizamiye, redif ve müstahfız diye üçe ayrıldı. Muvazzaflık hizmeti dört yıl, ihtiyat veya muvazzaf ihtiyatlık devresi bir yıl, rediflik hizmeti ise, her biri “sınıf-ı mukaddem” ve “sınıf-ı sani” adları altında üçer yıllık iki kurada devam ediyordu. 1886 yılında çıkarılan kanuna göre redif askerlerinin hizmet süresi 9 yıl olarak belirlendi. Redif teşkilatı 31 Ağustos 1912 tarihinde müstahfız bölüklerine dönüştürüldü (Özcan, Abdülkadir, “Redif”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi).
Uluborlu kazasında kurulan Redif Taburu, Afyonkarahisar (Karahisar-ı Sahip)’da bulunan Redif Fırkasına bağlı idi. Sincanlı, Bolvadin, Çivril, Beyşehir Redif Taburları da Afyonkarahisar’daki Redif Fırkasına bağlı idiler. İncelediğimiz belgelerden adı geçen bu yerlerde 1893 yılı başlarında telgraf merkezi bulunmadığı anlaşılıyor (COA BEO 468-35099).
Konya vilayetinden Dahiliye Nezaretine yazılan 1892 tarihli bir yazı ile Uluborlu kasabasında telgraf merkezi tesisi gündeme gelmiştir. Söz konusu yazıda, Uluborlu kasabasında bir telgraf merkezi tesisi halinde ihtiyaç duyulan alet ve edavat ile direklerin bedeli halk tarafından karşılanacağı bildirilmiştir. Konya vilayetinin Uluborlu kazasında telgraf merkezi açılmasıyla ilgili talep yazısı, 28 Rabiul-evvel 1310 / 20 Ekim 1892 tarihinde Dahiliye Nezareti tarafından Posta ve Telgraf Nezaretine iletilmiştir (Belge-1: COA DH-MKT 2024-60).
Dahiliye Nezaretinden Konya vilayetine yazılan 5 Recep 1310 / 23 Ocak 1893 tarihli yazıdan; Konya vilayeti tarafından 21 Kanun-ı evvel 1308 (2 Ocak 1893) tarihinde Uluborlu kazasında telgraf merkezi tesisiyle ilgili Dahiliye Nezaretine yeni bir talep yazısı yazıldığı anlaşılmaktadır. Konya vilayetinin bu talebi, Dahiliye Nezareti tarafından Posta ve Telgraf Nezaretine iletilmiş, ancak Uluborlu kazasında telgraf merkezi tesisi için ihtiyaç duyulan alet ve direklerin bedeli halk tarafından karşılansa bile memur maaşı ve devamlı giderler için bütçede karşılık bulunmadığı gerekçesiyle şimdilik bundan vazgeçildiği belirtilmiştir (Belge-2: COA DH-MKT 2045-20).
1892 ve 1893 yılı başlarında Uluborlu kazasında telgraf merkezi tesisiyle ilgili Konya Vilayetinden yazılan yazılar, bütçede karşılığı olmadığı gerekçesiyle kabul edilmemiştir. 1893 yılı Aralık ayında Umum Erkan-ı Harbiye Dairesinden Sadaret makamına yazılan yazıda; Uluborlu kazasının redif taburu merkezi kabul edilmesinden dolayı askeri haberleşme için telgraf merkezine ihtiyaç olduğu belirtilmesinden sonra Uluborlu kasabasında telgraf merkezi tesisi için harekete geçilmiştir.
Umum Erkan-ı Harbiye Dairesinden Sadaret makamına yazılan 28 Cemazeyil-evvel 1311 / 7 Aralık 1893 tarih ve 1169 numaralı yazıda; redif taburu merkezi olarak seçilen Uluborlu kazasında telgraf merkezi olmamasından dolayı askeri ve idari haberleşmenin yapılamadığı, ticari işlemlerin geciktiği; yolların yetersiz olması sebebiyle kış mevsiminde haberleşmenin mümkün olmadığı vurgulanmıştır. Aynı yazıda Karahisar Kumandanlığından İkinci Ordu Kumandanlığına yazılan yazıya atıf yapılarak Uluborlu kasabasında telgraf merkezi tesisinin askeri ve idari haberleşmeyi kolaylaştıracağı, ticari işlemlerin yürütülmesine katkı sağlayacağı; bu tesis için lazım gelen direkler ile telgrafhane inşası masraflarının Uluborlu halkı tarafından karşılanacağı belirtilerek Uluborlu kasabasında telgraf merkezi açılması talep edilmiştir (Belge-3 COA ŞD 2633-43-1).
Sadaret makamından Posta ve Telgraf Nezaretine yazılan 5 Kanun-ı evvel 1309 / 17 Aralık 1893 tarihli yazıda; Uluborlu kazası merkezinde Redif Taburu kurulduğu ve bu taburun haberleşmesinin temini için bir telgraf merkezinin açılmasına ihtiyaç duyulduğu; Telgraf Merkezinin askeri haberleşmenin yanı sıra idari ve ticari işlemlerin yürütülmesine katkı sağlayacağına işaret edilerek telgraf direklerinin temini ve telgrafhanenin inşası masraflarının Uluborlu halkı tarafından karşılanacağı belirtilmiştir (Belge-4: COA BEO 327-24503-2).
Sadaret makamının yazısını 6 Şaban 1311 / 12 Şubat 1894 tarihinde görüşen Posta ve Telgraf Nezareti Askeri Meclisi Uluborlu kazasında açılması düşünülen Telgraf Merkezi direklerinin temini ve telgrafhane inşasının Uluborlu halkı tarafından karşılanmasını; bir defalık olarak eşya ve mesarif-i sairesi olmak üzere beş bin iki yüz yirmi bir frank seksen yedi santimle yedi bin yedi yüz elli iki guruşun ve maaş ve mesarif-i daime-i merkez için üç yüz kırk dört frankla yirmi bin iki yüz kırk guruşun 1310 bütçesinden karşılanmasını kararlaştırmıştır (Belge-5: COA ŞD 2633-43-3).
Posta ve Telgraf Nezareti, 18 Ramazan 1311 / 25 Mart 1894 tarih ve 8 numaralı yazı ile redif taburu merkezi kabul edilen Uluborlu kasabasında açılması düşünülen telgraf merkezi tesisi için keşif pusulasında belirtilen maaş ve saire giderlerin 1310 senesi bütçesinden karşılanması hususunda Danıştay’ın görüşüne başvurmuştur (Belge-6: COA ŞD 2633-43-5).
Şurayı Devlet (Danıştay) Dahiliye Dairesinin 19 Şevval 1311 / 25 Nisan 1894 tarihli toplantısında Uluborlu kazasında inşa edilecek telgraf merkezi direklerinin temini ve telgrafhane inşası masraflarının halk tarafından karşılanacağı; memur maaşı ve diğer sabit giderlerin 1310 bütçesinden karşılanmasının uygun olduğu kararlaştırılmıştır (Belge-7: COA İ.PT 3-23-1).
Sadaret Makamı, Uluborlu kazasında telgraf merkezi açılması ve maaş ve sabit giderlerin bir defaya mahsus bin üç yüz on yılı bütçesinden karşılanması hakkındaki Şurayı Devlet (Danıştay) Dahiliye Dairesi kararı ve eklerini 7 Zilkade 1311 /12 Mayıs 1894 tarihinde Padişah Makamına sunmuş ve bu karar 17 Mayıs 1894 tarihinde onaylanmıştır (Belge-8: COA İ.PT 3-23-3).
Maliye ve Dahiliye Nezaretlerine yazılan 16 Zilkade 1311 / 21 Mayıs 1894 tarihli yazılarda Uluborlu kasabasında Telgraf Merkezinin açılmasıyla ilgili padişahın emri tebliğ edilmiştir (Belge-9: COA BEO 406-30394). Bu yazışmalardan sonra Uluborlu kasabasında Telgraf Merkezi açılması için hazırlıklara başlandığını söylemek mümkündür.
Şurayı Devlet Dahiliye Dairesinin 8 Şaban 1313 / 24 Ocak 1896 tarihli Uluborlu, Beyşehri, Bolvadin, Sincanlı ve Çivril tabur merkezlerinde telgraf merkezi açılmasıyla ilgili kararından; “Uluborlu ve Beyşehri merkezine birer hat temdidi derdest olup yalnız Sincanlı ve Bolvadin ve Çivril mevkilerine temdid olacak hatlar içün” ibaresinden Uluborlu ve Beyşehir telgraf hatlarının 1896 yılında çekilmiş olduğunu ve Uluborlu’da telgrafhanenin açıldığını öğreniyoruz (Belge-10 COA İ-PT 5-25-1).
SONUÇ
İncelediğimiz belgelerde; Konya vilayetinin Uluborlu kazasında telgraf merkezi tesisi için 1892 ve 1893 yıllarında yaptığı girişimlerin bütçede yeterli ödenek olmadığı gerekçesiyle geri çevrildiği görülüyor. Umum-ı Erkan-ı Harbiye Dairesinin redif taburu merkezi kabul edilen Uluborlu kazasında askeri haberleşmenin temini için telgraf merkezi açılması teklifi, bürokrasiyi harekete geçiriyor ve birkaç yıl içinde Uluborlu kasabasında telgraf merkezi açılıyor. Osmanlı’da yenilik hareketlerinin askeri ihtiyaçlardan kaynaklandığı sıkça ifa edilmektedir. Uluborlu kazasında telgraf merkezi açılmasıyla ilgili değerlendirdiğimiz belgelerde de bu durum açıkça görülmektedir. Uluborlu kazasının redif taburu merkezi kabul edilmesiyle birlikte, haberleşmenin önemi daha iyi anlaşılmış; askeri haberleşme ile birlikte idari ve ticari haberleşme de gündeme gelmiştir. Yeterli yol şebekesine sahip olmayan Uluborlu kazasına, askeri birlik sayesinde 1896 yılında telgraf merkezi açılmıştır.
BELGELER
Belge – 1
Belge yer nu: COA DH-MKT 2024-60
Tarih: 28 Rabiul-evvel 1310 / 8 Teşrin-i evvel 1308 / 20 Ekim 1892
Belge Özeti: Direkler ile alet ve edavatın tutarının halk tarafından ödeneceği taahhüdüyle Hamidiye’nin Uluborlu kazası merkezinde bir telgrafhane tesisi ile lazım gelen hattın uzatılması
Dahiliye Nezaretinden
Telgraf ve Posta Nezareti Alisine
Hamidabad sancağının Uluborlu kazası merkezine telgrafhane tesisiyle lazım gelen hattın temdidi zımnında direklerin ve alat ve edavat-ı esmanın itası canib-i ahaliden taahhüd olunduğundan bahisle icrayı icabı hakkında Konya vilayetinden varid olan tahrirat leffen irsal kılınmış olmakla iktizasının ifası içün himem-i alileri derkar buyrulması babında
Belge – 2
Belge yer nu: COA DH-MKT 2045-20
Tarih: 5 Recep 1310 / 11 Kanun-ı Sani 1308 / 23 Ocak 1893
Özet: Uluborlu kazasına telgraf hattı temdidi ve masraflarının ahali tarafından ianeten tesviyesi
Dahiliye Nezaretinden
Konya Vilayeti aliyesine
Uluborlu kazası merkezine telgraf hattı temdidi lüzumuna dair vilayet-i aliyelerinden tevarüd eden 21 Kanun-ı evvel 1308 (2 Ocak 1893) tarihli tahrirat üzerine bilmuhabere Posta ve Telgraf Nezareti aliyesinden alınan tezkerede hatt-ı mezkurun mesarif-i tesisi ahali tarafından ianeten ifa ve tesviye olunsa bile maaş ve mesarif-i daime-i tesviyesi olan mebaliğe karşılık olmadığından bunun dahi bazı emsali veçhile si’a-i hale talikan şimdilik temdidinden sarf-ı nazar olunması lüzumu gösterilmiş olmakla olbabda
30 Kanun-ı evvel 1308 (11 Ocak 1893)
Belge – 3
Belge yer nu: COA ŞD 2633-43-1
Tarih: 28 Cemazeyil-evvel 1311 / fi 25 Teşrin-i sani 1309 / 7 Aralık 1893
Özet: Uluborlu kasabasında bir telgraf merkezi küşad olunması
Umum Erkan-ı Harbiye Dairesi Dördüncü Şube
1169
Maruz-ı çaker-kemineleridir ki
Redif tertibatı cedidesi mucebince tabur merkezi ittihaz olunmuş olan Uluborlu kasabasında telgrafhane olmamasından dolayı muhaberat-ı askeriye ve mülkiye ile muamelat-ı ticariye düçar-ı tehir olmakta ve hususiyle yolların gayri muntazam bulunması cihetiyle mevsim-i şitada o muhaberat hemen mefkud bir hale gelmekte olduğundan ve mahall-i mezkura telgraf hattı temdid edildiği halde direklerle telgrafhane dairesinin ahali tarafından ianeten tedarik ve inşa olunacağına icrayı icabı hakkında Karahisar kumandanlığından mevrud mazbatanın irsal kılındığı ve istirham-ı vakı’anın isafı cihet-i askeriye ve mülkiye teshil ve tesri’ muhaberatı ahali-i merkum için de tevsi’i ticareti muceb olacağı beyanıyla mahall-i mezkurda telgraf merkezi ittihazı esbabının istikmali lüzumu ikinci orduyu hümayun müşiri vekaleti celilesine ba-tahrirat iş’ar olunmuş olmakla suret-i iş’ara nazaran iktizasının ifası ve merhune-i müsaade-i celile-i sadaret-penahileridir ol-babda emr ü ferman hazret-i veliyü’l-emrindir.
Fi 28 Cemazeyil-evvel 1311 / fi 25 Teşrin-i sani 1309 / 7 Aralık 1893
Serasker
Bende
Belge – 4
Belge yer numarası: COA BEO 327-24503-2
Belge özeti: Redif tertibat-ı mucebince tabur merkezi olan Uluborlu kasabasının telgraf merkezi ittihazı tarafı Seraskeri’den mebhus tezkere (Posta Telgraf)
Tarih: 5 Kanun-ı evvel 1309 / 17 Aralık 1893
Posta ve Telgraf Nezareti Celilesine
Redif tertibat-ı mucebince tabur merkezi ittihaz olunmuş olan Uluborlu kasabasında telgrafhane olmamasından dolayı muhaberat-ı askeriye ve mülkiye ve muamelat-ı ticariye düçar-ı tehir olmakla ve yolların gayri muntazam bulunması cihetiyle mevasim-i şitada (kış mevsiminde) muhaberat-ı makule bir hale gelmekte olduğundan ve telgraf hattı temdid edildiği halde direkleri telgrafhane dairesinin ahali tarafından ianeten tedarik ve inşa olunacağından bahisle mahal-i mezkurun telgraf merkezi ittihazı hakkında tarafı sami-i seraskeriyeden varid olan 28 Cemazeyil-evvel 1311 (7 Aralık 1893) tarih ve bin yüz altmış dokuz numaralı tezkere leffen irsal suy-ı atufeleri kılınmış olmakla mealine nazaran icabının icrasına himmet
Ba-işaret-i müsteşarı
Belge – 5
Belge yer nu: COA ŞD 2633-43-3
Tarih: 6 Şaban 1311 / fi 31 Kanun-ı sani 1309 / 12 Şubat 1894
Belge Özeti: Uluborlu kasabasında bir telgraf merkezi küşad olunması
Posta ve Telgraf Nezareti
Meclis-i Askeri 1440
Makam-ı fehamet ittisam-ı sadaret-penahiden şeref-varid olan yüz yirmi yedi numaralı fi 2 Kanun-ı evvel 1309 (14 Aralık 1893) tarihli tezkire-i samiyenin müedda-yı alisi redif tertibatı cedidesi mucebince tabur merkezi ittihaz olunmuş olan Uluborlu kasabasına bir telgraf merkezi küşadı muhaberat-ı askeriye ve mülkiye ve muamelat-ı ticariye temin edeceğine bu hattın temdidi halinde direkler ve telgrafhanenin ahali-i mahalliye tarafından tedarik ve inşa edileceğine dair taraf-ı sami-i ser-askeriyeden mebhus bin yüz altmış dokuz numaralı tezkire-i aliyelerinde is’al buyrulduğu beyan-ı samisiyle ifayı muktezası iradesini mutazammın bulunmuş ve ol-babda Mühendis kaleminden rapt olunan keşif pusulası münderecatına nazaran merkez-i mezburun küşadı içün ahali-i mahalli tarafından tedarik edilecek direğin esmanıyla telgrafhane mesarifatından maada bir defalık olarak eşya ve mesarif-i sairesi olmak üzere beş bin iki yüz yirmi bir frank seksen yedi santimle yedi bin yedi yüz elli iki guruşun ve maaş ve mesarif-i daime-i merkez içün dahi üç yüz kırk dört frankla yirmi bin iki yüz kırk guruşun sarfı lazım geleceği anlaşılmış ve mebaliğ-i mezkureye muvazene dahilinde karşılık olmadığı muhabera derkenarında gösterilmiş ise de hatt-ı mezkurun temdidi emr ü tensib buyrulduğu taktirde maaş ve mesarif-i merkumenin üç yüz on senesi bütçesine zam ve ithaliyle icrayı icabına müsaade buyrulması lüzumu tezekkür kılındı ol-babda emr ü ferman hazret-i menlehül emrindir.
Fi 6 Şaban 1311 / fi 31 Kanun-ı sani 1309 / 12 Şubat 1894
Mazbatanın altına on bir mühür basılmıştır.
Belge – 6
Belge yer nu: COA ŞD 2633-43-5
Tarih: 18 Ramazan 1311 / fi 13 Mart 1310 / 25 Mart 1894
Belge Özeti: Uluborlu kasabasında bir telgraf merkezi küşad olunması
Posta ve Telgraf Nezareti
Mektub-ı Kalemi aded: 8
Maruz-ı çaker-i kemineleridir ki
Redif tertibatı cedidesi iktizasınca tabur merkezi ittihaz kılınmış olan Uluborlu kasabasında bir telgraf merkezi küşadı hakkında taraf-ı sami-i ser-askeriyeden mebhus tezkerenin irsaliyle ifayı muktezası emr hame-pira-yı ta’zim ve ibcal olan fi 2 Kanun-ı evvel 1309 (14 Aralık 1893) tarih ve yüz yirmi yedi numaralı tezkire-i samiye-i cenabı sadaret-penahileri meal-i alisi tezkire-i (…) mezkure mezayasıyla beraber malum acizanem olarak ledel-havale küşadı talep olunan merkez içün telgrafhane ile direkler ahal-i mahalliye tarafından inşa ve ita olunacağı anlaşılmış ise de mesarif-i tesis ve memurin maşatıyla mesarif-i daime içün sarf-ı iktiza eden malumu’l-miktar mebaliğin karşılığı olmadığı cihetle üç yüz on senesi bütçesine zam ve ithali müstezen meclis idare-i nezaretinden tanzim olan mazbata ol-babda olan harita ve keşif pusulası tezkire-i aliye-i mezkure ile maa ve leffen taktim kılınmış ve icrayı icabı menut emr ü ferman sami-i hidiv-i a’zamileri bulunmuş olmakla ol-babda emr ü ferman hazret-i veliü’l-emrindir fi 18 Ramazan 1311 / fi 13 Mart 1310 / 25 Mart 1894
Telgraf ve Posta Nazırı
Bende
Belge – 7
Belge yer numarası: COA İ.PT 3-23-1
Şurayı Devlet Dahiliye Dairesi aded: 258
Tarih: 19 Şevval 1311 / 13 Nisan 1310 / 25 Nisan 1894
Telgraf ve Posta Nezaretinden Şurayı Devlete havale buyrulan 18 Ramazan 1311 (25 Mart 1894) tarihli tezkeresiyle Meclis-i İdare mazbatası ve evrak müteferriası Dahiliye Dairesinde kıraat olundu
Mahallindeki redif tertibatı cedidesi mucebince tabur merkezi ittihaz olunmuş olan Uluborlu kazasına bir Telgraf Merkezi küşadı muhaberat-ı askeriye ve mülkiye ve muamelatı ticariyeyi temin edeceği gibi hattın temdidi halinde direkler telgrafhanenin ahali-i mahalliye tarafından tedarik ve inşa edileceği hakkında makam-ı ser-askeriyeden vukubulan iş’ar ve ol-babda sebk eden tebliğ-i sami üzerine tanzim olunan keşif defteri mucebince merkez-i mezkurun (bir kelime silik) mahallinde ahali-i mezkure tarafından tedarik edilecek direğin inşasıyla telgrafhane mesarıfından maada bir defalık olarak eşya ve mesarif-i sairesi olmak üzere beş bin iki yüz yirmi bir frank seksen yedi santimle yedi bin yedi yüz elli iki guruşun maaş ve mesarif-i daime-i merkeziye içinde üç yüz kırk dört frankla yirmi bin iki yüz kırk guruşun sarfı icap edeceği ve mebaliğ-i mezkureye muvazene dahilinde karşılık olmadığı beyanla maaş ve mesarif-i mezkurenin üç yüz on senesi muvazenesine zam ve ithali istida olmuş ve gerçi karşılığına masraf ihtiyarı memnu ise de sabık-ı işara göre hatt-ı mezburun küşadı cihet-i askeriye ve mülkiyece lazım olup bunda temdidi muhaberatça fevaid ve muhsenatı istilzam edeceği anlaşılmış olduğundan hatt-ı mezkurenin mesarif-i daime ve muvakkatesinin ber-mucebi istizan üç yüz on senesi muvazenesine ithalen tesviyesiyle temdidi hususunun nezaret-i müşarünileyhe tebliğinin Dahiliye Nezaretine havale ve Maliye Nezaretine de malumat itası tezekkür ve leffen takdim kılındı. Ol-babda emr ü ferman hazret-i menlehü’l-emrindir. 19 Şevval 1311 / 13 Nisan 1310 / 25 Nisan 1894
Danıştay Dahiliye Dairesinin aldığı bu kararın altına
Dahiliye Dairesi Reisi ve 15 Azanın mühürü basılmıştır.
Belge – 8
Belge yer numarası: COA İ.PT 3-23-3
Tarih: 7 Zilkade 1311 / 30 Nisan 1310 / 12 Mayıs 1894
Bab-ı Ali
Daire-i Sadaret Amedi Divan-ı Hümayun
25021
Devletlü Efendim Hazretleri
Redif tertibatı cedidesi icabınca tabur merkezi ittihaz kılınmış olan Uluborlu kazasına bir Telgraf Merkezi küşadı muhaberat-ı askeriye ve mülkiye ve muamelat-ı ticariye temin edeceği misallü bu halin temdidi halinde lazım gelen direkler ile telgrafhanenin ahali-i mahalliye tarafından tedarik ve inşa edileceğinden bunlardan maada bir defaya mahsus olarak eşya ve mesarif-i sairesi olmak üzere beş bin iki yüz yirmi bir frank seksen yedi santim ile yedi bin yedi yüz elli iki guruşun ve maaşın ve mesarifi daime-i merkeziye için üç yüz kırk dört frank ile yirmi bin iki yüz kırk guruşun sarfı icap edeceği ledel-keşif anlaşılmış olduğundan mebaliği mezkurenin üç yüz on senesi muvazenesine ithalen tesviyesiyle merkez-i mezkurun küşadı hususunun Telgraf ve Posta Nezareti celilesine tebliğinin Dahiliye Nezareti celilesine havalesi ve Maliye Nezareti celilesine malumat itası tezekkür kılındığı Daire-i Şurayı Devlet Dahiliye Dairesinin mazbatası melfuflarıyla arz ve takdim kılınmış olmakla ber-muceb mazbata ifayı muktezası hakkında her ne veçhile emr ü ferman-ı hümayun hazret-i hilafetpenahi şerefsudur buyrulur ise hükmü celil ihzar edileceği beyanıyla tezkere-i senaveri terkim kılındı efendim fi 7 Zilkade 1311 / 30 Nisan 1310 / 12 Mayıs 1894
Maruz-ı çakeranemleridir ki
Reside-i dest-i tanzim olup melfufatıyla manzur-ı ali buyrulan
İşbu tezkere-i sami-i sadaret-penahileri üzerine mucebince idare-i seniye-i
Cenab-ı hilafetpenahi şerefmüteallik buyrulmuş olmakla
Ol-babda emr-ü ferman hazret-i veliyü’l-emrindir
12 Zilkade 1311 / 5 Mayıs 1310 / 17 Mayıs 1894
Serkatib-i Hazret-i Şehriyari
Bende
Süreyya
Belge – 9
Belge yer numarası: COA BEO 406-30394
Belge özeti: Uluborlu kasabasına bir telgraf merkezi açılması (Dahiliye)
Tarih: 16 Zilkade 1311 / 9 Mayıs 1310 / 21 Mayıs 1894
Dahiliye ve Maliye Nezaretlerine
Suretleri balada muharrer tezkire-i maruza şerefsadır olan irade-i seniye-i hazret-i hilafet-penahi mucebince Maliye Nezareti celilesine malumat verilmiş keşif defteriyle irsal kılınmış olmakla Dahiliye Nezaret-i celilesine icrayı icabına himmet buyrula
Maliye
İcrayı icabı Dahiliye Nezareti celilesine iş’ar kılınmış olmakla Maliye Nezareti celilesine dahi ifayı muktezasına himmet buyrula
Uluborlu kasabasına bir telgraf merkezi küşadına dair
Belge – 10
Belge yer nu: COA İ-PT 5-25-1
Tarih: 8 Şaban 1313 ve fi 11 Kanun-ı sani 1311 / 24 Ocak 1896
Belge Özeti: Uluborlu, Beyşehir, Bolvadin Sincanlu ve Çivril tabur merkezlerinde telgrafhane açılması
Şurayı Devlet Dahiliye Dairesi adet: 3110
Telgraf ve Posta Nezareti celilesinden tanzim ve canib-i nezaretten ba-tezkere Dahiliye Nezaretine irsal olunup nezaret-i müşarünileyhin 7 Recep 1313 tarih ve üç bin iki yüz seksen yedi numaralı tezkeresiyle taktim kılınan mazbata Şurayı Devlete havale buyrulmakla Dahiliye Dairesinde kıraat olundu
Mazbata-i mezkure mealinde Uluborlu ve Beyşehri ve Bolvadin ve Sincanlu ve Çivril taburları merkezine henüz telgraf hattı temdid olmadığından halbuki merkezi mezkura birer telgrafhane tesisi ve küşadı muktezası irade-i seniyeden bulunan yüz bir merkez meyanında bulunduğundan bahisle bir an evvel icrayı icabı lüzumu makam-ı valayı ser-askeriyeden ba-tezkere iş’ar olunduğu ve bunlardan Uluborlu ve Beyşehri merkezine birer hat temdidi derdest olup yalnız Sincanlı ve Bolvadin ve Çivril mevkilerine temdid olacak hatlar içün Avrupa’dan mubayaa ve celbi lazım gelen alat ve edavat-ı telgraf esmanıyla mesarif-i tesis-i saire olarak cem’an sekiz bin elli bir frank otuz santim ile seksen iki bin beş yüz otuz sekiz guruşun bir defalık yalnız Bolvadin’in maaş ve mesarif-i tesviye-i sairesi olarak cem’an otuz bin guruşun daimi olmak üzere sarfı lazım gelip mebaliğ-i mezburenin muvazenede karşılığı olmadığından beyanıyla maaş ve mesarif-i merkumenin bütçeye zammiyeten tesviyesi istizan olunmuştur. Zikr olunan Uluborlu ve Beyşehri merkezinden maada diğer üç merkezin küşadı içün sarf ve tahsis iktiza eden mesarif-i daime ve memur maaşatına muvazene dahilinde karşılık bulunamamasından ve hali hazır hazinede karşılıksız mesarif ihtiyarına gayri-müsait bulunmasından dolayı zikr olunan üç adet merkezin bir vakt-i vü’satta küşadı münasip ise de beyan olunan lüzum ve ehemmiyete nazaran ifayı muktezası menut-ı rey-i ali idüğü tezekkür ve üç kıta keşif pusulası ile leffen takdim kılındı emr ü ferman hazreti menlehü’l emrindir fi 8 Şaban 1313 ve fi 11 Kanun-ı sani 1311 / 24 Ocak 1896
Kararın altına Dahileye Dairesi Reisi ve 13 azanın mühürü basılmıştır.
KAYNAKLAR
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi Başkanlığı:
COA BEO 327-24503-2
COA BEO 406-30394
COA BEO 468-35099
COA DH-MKT 2024-60
COA DH-MKT 2045-20
COA İ.PT 3-23-1,3
COA İ-PT 5-25-1
COA ŞD 2633-43-1,3,5
Özcan, Abdülkadir, “Redif”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi
NOT: Kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
Dr. İbrahim KARAER
Ankara, 28 Aralık 2023
Yorum bulunmamaktadır.